Yazı gerçekten çok büyük emek harcanarak yazılmış, Ömer kardeşimize teşekkür bir kez daha teşekkür ediyorum.
Herkese selamlar.
Yakın zamanda her gün kullandığı bisikleti çaldırmış biri olarak, bir çoğumuzun kullandığı sayı kombinasyonlu 10 mm kalınlığındaki standart bir bisiklet kilidinin ne kadar işe yaramaz olduğunu anladım. Yeni bir bisiklet edindikten sonra, onun da çalınması korkusuyla uzunca bir araştırma yaptım; sonucunda edindiğim bilgi birikimini burada kısaca herkesle paylaşmak isterim. Öncelikle şunu belirtmek gerek; evet, elbette en güvenlisi bisikletinizi evinizin içinde saklamak olacaktır - özellikle de ev eşyaları sigortanız varsa. Yine de benim gibi şehrin göbeğinde bir apartmanda yaşayan ve her yere pedal çevirerek gidenler için, asansöre sığmayan bir bisikleti günde iki kere sırtlayıp çıkarmanın/indirmenin ne kadar külfetli bir iş olabileceğini, daha da kötüsü adamı bisikletten soğutabileceğini iyi biliyorum. Üstüne üstlük dışardayken bisikletinizi her zaman yanınıza alamıyorsunuz, ya da göz önünde tutamayabiliyorsunuz.
Bisikleti evde saklamak dışında en güvenlisiyse, muhtemelen çalınsa dahi başınızı ağrıtmayacak kötü bir bisikletle günlük işlerinizi halletmek olacaktır; ancak her gün bu kötü bisikleti kullanmak yerine, özenerek topladığınız / aldığınız güzelim yol bisikletinizle asfaltta uçmak da var - en nihayetinde bisiklet binmek içindir. Bu iki noktayı bir kenara koyacak olursak, şu sorularla baş başa kalıyoruz: "Nasıl biri kilit kullanmalı?" ve "Bisikleti nasıl kilitlemeli?"
KİLİT ÇEŞİTLERİ
Öncelikle bisikletinizi bağlamakta kullanabileceğiniz bir çok farklı kilit çeşidi mevcut. Bunları altı kategoride toplayabiliriz:
U-Kilit (veya D-Kilit)
Zincir-Kilit
Kablo-Kilit
Alarmlı Disk-Kilidi
Alarmlı Asma-Kilit
Dingil Kilidi
Uzmanlar (İsviçreli bilim adamları :) en azından bisikletinizin fiyatının %10'u kadarlık bir ek bütçenin güvenlik sistemlerine harcanmasını tavsiye etmekte.
1. U-Kilit (veya D-Kilit)
U-Kilitler her daim birincil güvenlik sisteminiz olmalıdır. Mümkün olan en yüksek korumayı sağlarlar. Ancak güvenebileceğiniz bir U-Kilit ucuz olmayacaktır. Hırsızlar bu kilitlere genelde civata keskisi, testere, matkap, çekiç, kriko gibi el aletleriyle saldırırlar. Bu yüzden U-Kilidinizin bu tip saldırılara karşı dayanıklı olması çok önemlidir. 16mm'den daha ince olan kilitler tercih edilmemelidir çünkü civata keskileriyle çok rahat kesilebilmektedirler. Ayrıca disk kilit sistemli modeller maymuncuk saldırılarına karşı korumalıdır. En üst düzey U-Kilitler el aletlerine karşı neredeyse yenilmezdir. Kuvvetliden zayıfa piyasadaki en iyi U-Kilitler:
18mm Kryptonite New York Fahgettaboudit Mini
16mm Abus Granit Extreme 59
18mm Kryptonite New York M-18
18mm Xena Bullett XUL
18mm Artago 18ART 270
16mm OnGuard Brute X4
13mm Abus Granit X-Plus 54
16mm Abus Granit Power 59
16mm Onguard Brute Mini 5112 X4
16mm BLOK UL X200(Magnum)
16mm GRP Superdeals U-Lock
16mm Kryptonite New York 3000
16mm Kryptonite New York Standard
16mm Oxford Magnum
16mm Trelock BS 550
16mm Trelock BS 610
2. Zincir-Kilit
Zincir-Kilitler de tıpkı U-Kilitler gibi birincil güvenlik sistemi olarak tasarlanmıştır. Piyasadaki en üst düzey zincirler manganez alaşımlı güçlendirilmiş çelikten yapılırlar ve nalburdan alabileceğiniz kalın bir zincire oranla keskilere karşı daha dayanıklıdırlar. Ayrıca normal bir zincirin en zayıf halkası her zaman asma kilit olacaktır, ki üst düzey zincirlerde özel kilitler (ufak U-Kilitler) kullanılmaktadır. Bunları bir çok motosikletlinin kullandığını görebilirsiniz; çünkü U-Kilitlere nazaran daha esnek bağlama biçimleri sunarlar. Genelde çok ağır oldukları için, zinciri bisikleti gece bağladığınız yerde kilitli bırakıp, gün içinde daha taşınabilir bir kilitle dolaşmanız tavsiye edilir. Özellikle cüsseleriyle hırsızlara göz dağı vermeleri büyük bir avantajdır. En üst düzey Zincir-Kilitler de el aletlerine karşı neredeyse yenilmezdir. Ancak yine de, doğaları gereği performansları U-Kilitler kadar iyi değildir. Kuvvetliden zayıfa piyasadaki en iyi Zincir-Kilitler:
Almax Immobiliser Series IV
19mm PJB Untouchable
New York Fahgettaboudit Chain 1410
16mm PJB Untouchable
Almax Immobiliser Series III
Colossus zincir + Viper kilit
Pragmasis Protector
Squire Ex-Caliber SS65
3. Kablo-Kilit
Kablo-Kilitler her bisikletçide bulabileceğiniz, sayı kombinasyonlu veyahut anahtarlı bisiklet kilitleridir. Fırsatçı bir hırsızın böyle bir kilidi kesmek için tek ihtiyacı olan şey avcuna sığabilecek kadar ufak bir pense ya da bir çakıdır. Bunların yanı sıra özellikle kombinasyonlu kilitler sağlam bir taş veya çekiç darbesiyle açılabilmektedirler. Bazı Kablo-Kilitler ise bildiğiniz makasla dahi kesilebilmektedir. En kalın kablolar bile (evet çeki kabloları bile) sırt çantasına sığabilecek büyüklükte basit keskilerle alt edilebilmektedir. Eğer yalnızca Kablo-Kilitle bağlandıysa ve bahsi geçen aletlerden birine sahip bir hırsız başına dadanırsa, en fazla üç dakika içerisinde bisikletinize veda edebilirsiniz. (Tıpkı benim de böyle bir kilitle bağladığım bisikletime veda ettiğim gibi...)
!!! BU KİLİTLERİ ASLA TEK GÜVENLİK SİSTEMİNİZ OLARAK KULLANMAYIN !!!
Kablo-Kilitler yalnızca seleyi ya da ön tekeri bağlamak suretiyle, ikincil güvenlik sistemi olarak kullanılmalıdır. (Buna daha sonra bağlama yöntemlerinden bahsederken değineceğim.)
4. Alarmlı Disk-Kilidi
Bu kilit daha çok motosikletlilerin kullandığı bir kilit çeşididir ancak biz bisikletlilerin kullanmaması için hiçbir sebep yoktur. İkincil güvenlik sistemi olarak kullanılması gereken bu kilitler, titreşim ya da yer değişimi hissedildiği anda 120 dB kadar yüksek, kulakları çınlatan bir sesle ötmeye başlarlar. Hırsızları kaçırmakta ve sizi uyarmakta birebirdir ancak tek başına bir işe yaramaz. Herhangi bir motosiklet mağazasından tedarik edilebilir ve modeller arasında çok fazla düşünmeye gerek yoktur.
5.Alarmlı Asma-Kilit
Yine ikincil bir güvenlik sistemi olan Alarmlı Asma-Kilitler, tek başına alarm olması için bisikletin bir yerine takarak ya da Zincir-Kilitleri bağlarken kullanılır. Yine titreşimle ve hareketle ötmeye başlarlar. Fakat unutulmamalıdır ki bu kilitler saldırılara karşı koymak için değil, hırsızı kaçırmak için tasarlanmıştır. Yani dayanıklı değillerdir ve bir zinciri bağlarken kullanıldıklarında en zayıf halka olacaklardır. Bir çok kilit satan mağazada bulmak mümkün, ancak pek tavsiye edilmez.
6. Dingil Kilidi
Dingillerin alyan anahtarlarıyla kolayca sökülmesini engelleyen ve tekerlekler ile seleyi koruyan bu kilitler, ikincil bir güvenlik sistemi olarak kullanılmalıdır. Yenilmez olmasalar da, ön tekerinizle ya da selenizle kaçmaya razı fırsatçı bir hırsızı engelleyecektir. Özellikle quick release tipi dingil mandallarını, kendine has özel anahtarlarla gelen bu kilitlerle değiştirmek hiç de fena bir fikir olmayacaktır. En kötü ihtimalle alet çantanıza bir tane daha anahtar eklersiniz ama kafanız rahat olur... 12 -kollu- yıldız benzeri anahtarı olan dingil kilitlerinden uzak durmak daha iyi olacaktır; çünkü bu tip anahtarlar nalburlarda bulunabilmektedir. Dingil kilidi çeşitleri ise şöyle:
Yekpare dingil için (ie. sabit dişli göbeği):
Atomic 22
Pinhead
Pitlock
Oyuk dingil için (quick release dişli göbeği):
Hublox Security Skewers
KF Secura Locking Skewers Set
Pinhead Duo
Pinhead Tri
Pitlock
Trans-X Security Quick Release
Tranz Secura
Zefal Lock n Roll
DOĞRU KİLİTLEME YÖNTEMLERİ
Sahip olduğunuz kilit çeşitlerine göre bisikletinizi kitlemenin çeşitli farklı yolları vardır. İdeal olanı, en az iki tane birincil güvenlik sistemi bulundurmak ya da birincil bir güvenlik sistemini ikincil bir güvenlik sistemiyle desteklemektir. Günün birinde bisikletinizi çözmeye gittiğinizde, fotoğraflardaki üzücü manzaralardan biriyle karşılaşmayı önelemek için, bu kısımda şu kilit kombinasyonlarının nasıl doğru şekilde kullanıldığını inceleyeceğiz:
U-Kilit
Zincir - Kilit
U-Kilit + U-Kilit
U-Kilit + Zincir Kilit
U-Kilit + Kablo Kilit
Zincir Kilit + Zincir Kilit
Zincir Kilit + Kablo Kilit
U-Kilit + Zincir Kilit + Kablo Kilit + Alarmlı Disk Kilidi
Ama bütün bunlardan önce şunu unutmayalım: Bisikleti bağladığınız yer çok önemlidir, akıllıca yerler seçmek gerekir. Örneğin bağladığınız yerin kilidinizden daha zayıf olması durumunda, bu sefer bağladığınız yer kesilebilir. Ya da örneğin bisikletinizi bağladığınız direk kısa bir direk ise, bisiklet üzerinden aşırılmak suretiyle çalınabilir. Özellikle PVC borulardan ve cılız/kısa ağaçlardan uzak durun. Ayrıca lütfen dalgınlığa gelip şöyle hatalar yapmayın:
1. U-Kilit
Bir U-Kilit her zaman önce arka tekerleğe ve kadroya sonra da sağlam bir objeye, zincir ve vites takımları dışarı bakacak şekilde bağlanmalıdır; eğer Dingil Kilidiniz yoksa, ideal olan ön tekeri de söküp U-Kilitle bağlamaktır. Eğer kadronuzla tekerin arasındaki boşluk fazlaysa ve bu yüzden ikisini birden bağlamaya uygun değilse arka üçgenin içinde olmak kaydıyla yalnızca arka tekeri de bağlayabilirsiniz ancak dikkatli olun, bisikletiniz arka tekerin jantı kesilerek çalınabilir (buna Sheldon metodu deniyor )
2. Zincir Kilit
Zincir-Kilitlerin kullanımı da tıpkı U-Kilitler gibidir; önce arka tekerleğe ve kadroya sonra da sağlam bir objeye, zincir ve vites takımları dışarı bakacak şekilde bağlanmalıdır. U-Kilitlerden farklı olarak bazı asimetrik objelere vb. daha kolay bağlanabilir. Bazı halkalı (noose) modelleriyle daha esnek bağlama yöntemleri geliştirmek mümkün:
3.U-Kilit + U-Kilit
Yaygın yöntemlerden biridir. Tek bir U-Kilit kullanırken uygulayabileceğiniz yöntemin yanı sıra şöyle bir yöntemin de kullanımına olanak tanır:
4. U-Kilit + Zincir Kilit
En çok tavsiye edilen yöntemlerden biridir. Genelde U-Kilit kadroyu ve arka tekeri objeye bağlarken, Zincir Kilit de ön tekeri kadroya bağlar. Ya da zincirin uzunluğuna bağlı olarak iki teker de zincirle toplanıp, U-Kilitle yalnızca kadro bağlanabilir. Ayrıca ilk yöntemde olduğu gibi biriyle tekerleri ve kadroyu bağlayıp, ötekiyle de tekrar bağlayarak çift dikiş yapılabilir. İki farklı tipte kilit kullanılacağı için hırsızın farklı aletlere ihtiyacı olacaktır. Bu da çalınma riskini azaltan bir öğedir.
5. U-Kilit + Kablo Kilit
Taşıması en kolay ve en çok parçayı kapsayan çözüm olduğu için çok kullanılan bir diğer yöntemdir. U-Kilit birincil güvenlik sistemi olarak kullanılırken Kablo Kilit; ön teker, sele, aynakol takımı vb. parçaları bağlamakta kullanılır. U-Kilit her zaman olduğu gibi önce arka tekerleğe ve kadroya sonra da sağlam bir objeye bağlanır. Daha sonra Kablo Kilitle açıkta kalan parçalar bağlanır. Kablo Kilidin modeline göre ya kendi kilit sistemi olacaktır, ya da kilit sistemi olarak U-Kilit kullanılacaktır:
6. Zincir-Kilit + Zincir Kilit
U-Kilit + Zincir Kilit kombinasyonundan tek farkı belki biraz daha esnek olmasıdır, ancak kesinlikle çok ağır bir güvenlik sistemi olacaktır. Bu yüzden yanınızda taşımanız hem tehlikeli, hem de rahatsız olabilir. O yüzden bisikleti gün aşırı bırakacağınız zaman kullanmanız tavsiye edilir. Bunun haricinde, 4 numaralı kombinasyonla aynı yöntemleri kullanabilirsiniz.
7. Zincir Kilit + Kablo Kilit
U-Kilit + Kablo Kilit kombinasyonundan tek farkı - tekrar - belki biraz daha esnek olmasıdır. Buradaki tek fark bir U-Kilit yerine Zincir Kilit kullanacak olmanızdır. Taşınabilirliği ve sağladığı güvenlik de 5 numaralı kombinasyondan farklı değildir; aynı bağlama yöntemlerini kullanabilirsiniz.
8. U-Kilit + Zincir Kilit + Kablo Kilit + Alarmlı Disk Kilidi
Atom bombası geçirmez bir bisiklet için birebir bağlama yöntemidir. Zincir Kilit yerine U-Kilit koyarsanız belki daha sağlam olacaktır, ama bu sefer kilit çeşitliliği azalacağından, yenmek için de daha az alet gerekecektir. Fakat zaten böyle bağlanmış bir bisikleti gören herhangi bir hırsız muhtemelen oradan derhal koşarak kaçacaktır.
SON SÖZ
Atladığım bir nokta olduğunu düşünüyorsanız veyahut eklemek istediğiniz herhangi bir husus varsa çekinmeyin lütfen yorumlarda belirtin. Ucuz güvenlik çözümleri ucuz aletlerle yenilir, bunu unutmayın; bisikletinizin güvenliği cimrilik yapılacak bir husus olmamalıdır. Ama malesef şunu da eklemeliyim ki, bu güvenlik sistemlerinin bir çoğu - tıpkı bisiklet modellerinde olduğu gibi - ülkemizde pek bulunmuyor ama en azından motorcu mağazalarından düzgün bir Zincir-Kilit bulabilmeniz mümkün. Aramızda girişimciler varsa, bu duruma bir el atmalarını öneririm :)
Ayrıca unutulmamalıdır ki ne kadar bağlanırsa bağlansın, kafayı koymuş bir hırsız, açılı taşlayıcı gibi elektrikli aletlerle her türlü kilidi yenebilir. Buna rağmen yukarıda listelediğim U-Kilitler ve Zincir-Kilitler bu gibi saldırılara dahi üç ila beş dakika kadar karşı koymak üzere tasarlanmışlardır. Bunun yanı sıra bu tip aletler sıradan bir hırsızın yanında taşımaya cüret edemeyeceği kadar ağır ve gürültülüdür. Bisiklet hırsızları genelde yanlarında ufak kablo keskisi ve pense gibi aletlerle gezen fırsatçı tiplerdir ve ilk aradıkları şey yalnızca Kablo-Kilitle bağlanmış bir bisiklettir. Doğru yöntemlerle kilitlenmiş bir bisikleti zaten es geçeceklerdir - ki esas amaç da budur, hırsıza göz dağı vermek.
Bunların dışında unutulmaması gereken bir diğer nokta da bisikleti izbe yerlere bağlamamak gerektiğidir; gözden ırak yerlerde hırsızlar da daha cüretkâr davranacaktır. Bisikletinizi mümkün olduğunca göz önünde bir yerlere bağlamalısınız. Örneğin, ben bir gece boyunca bisikletimi Beşiktaş Çarşı'daki meydanda bağlı bırakmıştım ve o gece o bisiklete kimse dokunmamıştı; ama apartmanın arkasında bağladığım gizli yerden kimse görmezken çalınıverdi. Bisikletinizin kadrosunun ve parçalarının seri numaralarını not etmeniz, bisikletinizle birlikte fotoğrafınızın olması ve civardakilerin sizi ve bineğinizi tanıması da önemli başka hususlar. Araştırmam boyunca kadroya gizlenen bir takım GPS vericileri bulmuş olmama rağmen, bu teknoloji henüz tatmin edici bir düzeye gelmediği için burada değinme ihtiyacı duymadım.
Son olarak da iyi bir güvenlik sistemi pahalı olacağından, mümkün olduğunca uzun ömürlü olması için bakım yapmanızı tavsiye ederim. Arada bir bisikletinizi yağlarken kilitleri de yağlarsanız herhangi bir sorun çıkmayacaktır. Ayrıca eğer ilgilenenler olursa, ileride bu kilit tiplerini taşımanın da püf noktalarını paylaşan bir yazı yazma düşüncem var, vakit bulabilirsem tabii...
Okuduğunuz için teşekkür ederim.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder